Andorra
Andorra is een dwergstaatje in de Pyreneeën op de grens van Spanje
en Frankrijk. Het heeft 65.000 inwoners. De hoofdstad is Andorre-la-Vieille/Andorra
la Vella. De munteenheid is de Spaanse peseta.
Geografie
Andorra kent enkele tussen 900 en 1800 m hoogte gelegen dalen; de twee
belangrijkste zijn die van de Valira del Orient en die van de Valira del
Norte. Deze beide rivieren vormen na samenvloeiing de Gran Valira, die op
Spaans grondgebied uitstroomt in de Segre, een zijrivier van de Ebro. 2/5
van het land ligt boven de boomgrens (2200-2300 m), de hoogste toppen liggen
op 2.700 m.
De zomers zijn droog en koel, de winters koud en vrij vochtig; ook
in de dalen wordt gemiddeld gedurende vier maanden per jaar overdag vorst
geregistreerd.
Klik op de foto voor panorama uitvoering
Bevolking
De eerste taal is Catalaans. Het overgrote deel van de inwoners van
Andorra bestaat uit buitenlanders (vooral Fransen en Spanjaarden), vaak
vanwege de belasting daar gevestigd, of als arbeiders in de toeristenindustrie.
Het is buitenlanders niet toegestaan in Andorra grond te kopen. De autochtone
bevolking is vrijwel geheel (99%) rooms-katholiek.
Soevereiniteit
Andorra stond tot 1993 onder de gezamenlijke soevereiniteit van Frankrijk
en de Spaanse bisschop van Seo de Urgel. Hun rol is sinds de nieuwe grondwet
van 1993 nog louter formeel en ceremonieel.
In 1993 maakte een nieuwe grondwet een einde aan 715 jaar feodale heerschappij.
Defacto is de minister-president het staatshoofd geworden. In de nieuwe
grondwet liggen verder scheiding der machten, mensenrechten, garantie voor
vrije politieke deelname aan en de oprichting van partijen en vakbonden
verankerd. Andorra trad in 1993 tot de Verenigde Naties toe.
Er wordt vrijwel geen belasting geheven. Er bestaan sinds de jaren
zeventig enkele politieke partijen, hoewel deze volgens de Andorrese wet
tot 1993 feitelijk illegaal waren.
Middelen van bestaan
Terwijl men vóór 1950 leefde van veeteelt (43% van Andorra's
grondoppervlak bestaat uit weidegrond) en enige landbouw (granen en vooral
tabak, die merendeels naar de buurlanden werd gesmokkeld), is de economie
sedertdien welhaast volledig overgeschakeld op het toerisme. Andorra is
een veel bezocht wintersportoord. Sedert alle invoerrechten en (bijna)
alle belastingen zijn afgeschaft en het staatje een befaamd goedkoopte-eiland
werd, trekt het bovendien veel dagtoeristen en doorgaand vreemdelingenverkeer;
sommige plaatsen (Andorra la Vella, Las Escaldes, Pas de la Casa) hebben
daardoor het aanzien gekregen van grote, luxe winkelcentra. In 1985 werd
een aantal accijnsverhogingen doorgevoerd in een poging het begrotingstekort
te verminderen, en met succes: het land heeft geen schulden meer. Met een
gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking van bijna $ 20.000 kan het
land welvarend genoemd worden.
Er is enige industrie (tabakverwerking). De elektriciteit die wordt
opgewekt in het waterkrachtstation bij Las Escaldes, wordt vrijwel geheel
naar Spanje geëxporteerd; de energie voor eigen gebruik wordt geleverd
door een aantal kleinere over het land verspreide krachtstations.
Toegankelijkheid
Andorra is slechts over twee wegen bereikbaar. De route vanuit Frankrijk
leidt over de hoogste Pyreneeënpas, de Port d'Envalira (2407 m), en
is in de winter meestal vele maanden door sneeuw geblokkeerd; die vanuit
Spanje, via het dal van de Gran Valira, is gedurende het hele jaar te gebruiken.
Tussen de meeste plaatsen en met het buitenland bestaan frequente busverbindingen.
Er zijn geen spoorwegen of vliegvelden.
Bezienswaardigheden
In verscheidene dorpen is de oude kern bewaard: lage leistenen huisjes
met overhangende daken, in veel gevallen voorzien van balkons met fraai
smeedwerk (Canillo, Sant Julià de Lòria, Ordino). Er zijn
diverse interessante Romaanse kerkjes, in Canillo met een Christusbeeld
uit de 13de eeuw, in Sant Julià met een Mariabeeld uit de 12de eeuw.
Befaamd is de 12de-eeuwse cilindervormige klokkentoren van Santa Coloma.
Vanuit Encamp leidt een kabelbaan naar het op 1850 m hoogte gelegen Lac
d'Engolasters.
Beschermheilige van Andorra is O.L.V. van Meritxell, de Mare de Déu;
8 september., de dag waarop men naar haar beeltenis in het heiligdom te Meritxell,
met een 12de-eeuws houten beeld, ter bedevaart gaat, is tot Andorra's nationale
feestdag geworden.
De moderne wintersportoorden als Pas de la Casa, Arinsal en Soldeu
beschikken over skiliften (skiseizoen zeven maanden per jaar). Hoge hotels
en flatgebouwen bepalen thans voor een groot deel het beeld van de grotere
centra.
|