Eerste wereldoorlog en de Ortler
Het hoogste niemandsland uit de geschiedenis deel 1
door Kees Nijdam
De waard van de Alpinihut haalde z'n schouders op. "Vorige week kwamen er nog twee met zo'n granaat"
zei hij en onderstreepte zijn woorden met het gebaar van een visser die omstanders van de omvang van
z'n vangst probeert te overtuigen. Ook de parkwachter toonde geen enkele belangstelling. Achteloos
wierp ik de handvol gevonden kogels in het puin op de helling. Wat maakt het uit of ze op de gletsjer
liggen of hier.
80 jaar geleden
Toen de Italianen in mei 1915 het Verbond met Oostenrijk/Hongarije opzegden en zich aan geallieerde
zijde schaarden, ging men ervan uit dat de Oostenrijkers een gemakkelijke prooi zouden vormen. Er waren
zelfs nauwelijks voorbereidingen getroffen voor een oorlog. Het grootste deel van de geregelde
Oostenrijkse troepen bevond zich immers ver van de Alpen aan de fronten in het oosten. Bovendien zagen
de Oostenrijkse verdedigingswerken - de vestingwerken in de toegangsdalen - er niet echt imposant uit...
De Italianen vergisten zich.
In Tirol bestond een goed georganiseerd vrijwilligerscorps: de Triolen Tiroler, een organisatie
van op militaire leest geschoeide lokale schuttersverenigingen. Ze benoemden zelf hun officieren.....
Schutters tussen 17 en 80 jaar, trouw aan hun vaderland en bereid daarvoor tot het uiterste te gaan,
al sinds 1511.
Oorlogsverklaring
De schutters reageerden zeer alert op de oorlogsverklaring. Binnen een paar dagen werden, met
ondersteuning van vrienden en familieleden, langs de hele grens tal van hoge posities bezet, na
verloop van tijd overgegeven aan het reguliere Oostenrijkse leger, en in de meeste gevallen tot
het einde van de oorlog behouden.
De initiatieven van de schutters pasten niet goed in de verdedigingstrategie van het Oostenrijkse
leger die zich richtte op het blokkeren van de dalen. Zo werden in de eerste dagen van de oorlog door
het leger de bruggen tussen Stilfs en Trafoi opgeblazen in een poging het de Italianen moeilijk te
maken de dalvlakte bij Prad te bereiken en zo rechtstreeks door te marcheren naar Meran. Het opblazen
van deze bruggen belemmerde echter de bevoorrading van de schutters die het Stilfserjoch bezet hielden...
Tirolers in verzet
Door de snelle bezetting van vele hoge toppen en passen slaagden de schutters erin te voorkomen dat
de strijd in de dalen moest worden uitgevochten. Tirol bleef daardoor een bezetting bespaard, hetgeen
niet kon verhinderen dat het gebied na de oorlog, tot grote ontgoocheling van de Zuid-Tirolers en met
name de schutters, bij Italië werd gevoegd.
De Tirolers bezetten in de zomer van 1915 o.a. het Stilfserjoch, Payerspitze, Königsjoch, Cevedalepas,
Palon de la Mare en de Monte Vioz.
De Italianen nestelden zich op de Hohe Schneide, Trafoier Eiswand, Ortlerpas en Hochjoch. Met de
bezetting van de Ortler en de Königspitze in de volgende jaren beschikten de Tirolers over de meeste
hoge posities in het Ortler-gebied.
Heftig gevochten is er in het gebied niet. De meeste slachtoffers vielen niet door de kogels en
granaten van de tegenstander maar door lawines en andere ontberingen; vooral in de lange winters
met temperaturen die niet zelden beneden de min 40 graden kwamen en sneeuwstormen die de 100 km/u
ruimschoots overschreden. 12 maanden per jaar strijd tegen de elementen.
Restanten
In de loop van de oorlog ontstond aan beide zijden een uitgebreid systeem van uitkijkposten, stellingen
en ondersteuningsposten. Kabelbanen naar o.a. het Stilfserjoch, de Payerhut en het Königsjoch verzorgden
de bevoorrading en telefoonverbindingen de communicatie.
Op het eerste gezicht is er weinig van overgebleven, maar wie z'n ogen goed de kost geeft en enige
verbeelding heeft kan een interessante tour maken over het hoogste niemandsland uit de geschiedenis.
In dit gebied maakte Kees Nijdam een tocht.
|
